De betekenis van het woord 'achterlijk'
Het woord 'achterlijk' wordt in het Nederlands vaak gebruikt, maar het roept ook controverse op. Van oorsprong betekent 'achterlijk' letterlijk 'achterlopend' of 'niet mee met de tijd'. Het werd vroeger vooral gebruikt om aan te duiden dat iemand intellectueel of mentaal minder snel was dan gemiddeld. In de loop der tijd heeft het woord echter een andere, negatievere lading gekregen.
Is 'achterlijk' een scheldwoord?
In hedendaags taalgebruik wordt 'achterlijk' vaak als een scheldwoord gebruikt. Wanneer iemand vandaag de dag iemand anders 'achterlijk' noemt, bedoelt diegene meestal dat de ander iets doms doet of zegt. Het woord wordt dan niet meer op de oorspronkelijke, letterlijke manier gebruikt. Het heeft een vernederende en beledigende bijklank gekregen en wordt vooral als kwetsend ervaren.
Waar komt het woord vandaan?
Het woord 'achterlijk' komt van het woord 'achter', wat duidt op een positie achter iets of iemand anders. In samenstellingen zoals 'achterstand' of 'achteruitgang' is deze betekenis logisch en duidelijk. 'Achterlijk' ontstond dan ook uit de behoefte om iemand aan te duiden die qua ontwikkeling of kennis niet op het verwachte niveau zat. In de medische wereld werd deze term vroeger zelfs serieus gebruikt, maar dat is tegenwoordig absoluut niet meer gepast vanwege de negatieve lading.
Waarom zorgt het gebruik van 'achterlijk' voor discussie?
Het woord 'achterlijk' is kwetsend voor veel mensen, vooral voor personen met een verstandelijke beperking en hun naasten. In inclusieve en respectvolle communicatie wordt het gebruik van termen als 'achterlijk' sterk afgeraden. Het woord draagt bij aan stigmatisering en het in stand houden van negatieve stereotypes. Daarom proberen veel mensen het gebruik ervan te vermijden, zeker in formele of publieke settings.
Wat zijn alternatieven voor het woord 'achterlijk'?
Wanneer mensen iets willen uitdrukken dat 'achterlijk' zou omschrijven, zijn er gelukkig veel alternatieven die minder grof of kwetsend zijn. Woorden zoals 'onlogisch', 'onpraktisch', 'dom', of 'onzinnig' kunnen vaak gebruikt worden om hetzelfde gevoel uit te drukken zonder mensen onnodig te kwetsen. In het geval van een daadwerkelijke verstandelijke beperking is het beter om neutrale termen te gebruiken zoals 'iemand met een verstandelijke beperking'.
Wat zegt de Nederlandse taalunie?
De Nederlandse Taalunie erkent dat het woord 'achterlijk' in de praktijk bijna uitsluitend negatief en als scheldwoord wordt gebruikt. Zij geven aan dat het daardoor als ongepast geldt in normale communicatie, zeker wanneer het over mensen gaat. De trend in taalgebruik is om gevoelige termen te vermijden en te kiezen voor woorden die niemand uitsluiten of beledigen.
Tot slot
Het woord 'achterlijk' heeft een lange geschiedenis in de Nederlandse taal, maar is tegenwoordig voor veel mensen kwetsend en ongepast. Hoewel het technisch gezien nog steeds in het woordenboek staat, kies je in een respectvolle conversatie beter voor een minder beladen alternatief. Uiteindelijk draait taal om communicatie, begrip en inclusie.
